انواع خونریزی و درمان آن
خونریزی یکی از اتفاقات شایع در بین دانش آموزان و مدارس می باشد مخصوصا بعلت شیطنت بیشتر در پسران و جمعیت بالای آن ها درمدارس و بازی های خطرناک و خشونت آمیز بین دانش آموزان پسر، کارکنان مدارس از جمله مربیان بهداشت مدارس و مراقبین سلامت معمولا این اتفاقات و آسیب ها و خونریزی ها را به طور روزانه مشاهده می کنند. از آن که خونریزی می تواند باعث آسیب جدی و حتی از بین رفتن افراد شود از اهمیت بالایی برخوردار است و ضروری است که یک مربی بهداشت با انواع آن و اقدامات لازم در مواجهه با آن آشنا باشد.
تعريف:
خونريزي يعني خارج شدن خون از درون عروق خوني كه در نتيجه ي جراحت و بريدگي اتفاق مي افتد.
دستگاه گردش خون :
دستگاه گردش خون از مهمترين سيستمهاي بدن ميباشد كه از سه جزء اصلي زير تشكيل شده است : ۱- قلب ۲- رگها ۳- خون وظيفه اين دستگاه انتقال مواد غذائي واكسيژن به سلولهاي بدن وهمچنين انتقال مواد دفعي ودي اكسيد كربن سلولها به اندامهاي دفعي مي باشد
علائم ونشانه هاي خونريزي
به صورت واكنشي و براي جبران خون از دست رفته، خون كمتري به قسمتهاي كم اهميت تر مثل پوست، مي رسد و به همين دليل رنگ پريدگي پوست و مخاطها جزو علايم شايع خونريزي است. در مراحل اوليه و يا خونريزي هاي خفيف به جز رنگ پريدگيهاي مختصرپوست و افزايش تعداد ضربان قلب علايمي ديده نميشود ولي با افزايش شدت خونريزي علايم زير ظاهر ميشود:
۱- تشنگي
۲- ضعف، بي حالي،بي قراري و پرخاشگري
۳- تند شدن ضربان قلب و ضعيف شدن نبضهاي محيطي
۴- عرق سرد روي پيشاني
۵- تنفس سريع و سطح
۶- تهوع و استفراغ
۷ – افت فشار خون
۸- خواب آلودگي
۹- احساس سبكي سر، سرگيجه و سردي پوست
۱۰- احساس سرما
۱۱- وجود علايم خاص خونريزي در ارتباط با بعضي از قسمت هاي بدن مثلا خونريزي جمجمه، درون قفسه سينه يا شكم و…
۱۲- مشاهده خروج خون از زخم در موارد خونريزي خارجي
ــ به خاطر كاهش رسيدن خون اكسيژن دار به مغز، فرد دجار خواب آلودگي، گيجي، سياهي رفتن چشمها و يا اضطراب و بي قراري مي شود.
با توجه به نوع عروق آسيب ديده، خونريزيها به سه دسته تقسيم مي شوند:
۱) خونريزي سرخرگي: اين نوع خونريزي به دليل سرعت زياد جريان خون به صورت جهنده و با فشار زياد است.رنگ خون به دليل محتواي اكسيژن بالا قرمز روشن است. اين نوع خونريزي به آساني مهار نميشود. درموارد قطع عضو به دليل ضربه ممكن است سرخرگ به طور كامل و شديد منقبض شده و خونريزي قطع گردد.
۲ ) خونريزي سياهرگي: سياهرگها شامل خون تيره بوده و جريان خون در آن آرام است و در نتيجه اين نوع خونريزي بدون جهت و فشار بوده و آسانتر از خونريزي سرخرگي مهار ميشود. يك خطر جدي خونريزي سياهرگي، ورود هوا (مكش هوا ) به درون خون و بروز مرگ ناگهاني است و ميتوان با فشار ملايم آنرا مهار كرد.
۳ ) خونريزي مويرگي: خون موجود در مويرگ ها مخلوطي از خون سرخرگي و سياهرگي است. خون معمولا از زخم نشت مي كند و مقدار خون از دست رفته نيز كم است. معمولا فشار روي زخم براي مهار خونريزي كفايت مي كند در اين نوع خونريزي خطر عفوني شدن زخم بيشتر از خطر از دست رفتن خون مطرح است.
باتوجه به كانون خونريزي، خونريزيها به دو دسته تقسيم مي شوند:
۱) خونريزي داخلي:در خونريزي داخلي،خون از درون عروق خارج شده، ولي داخل بدن باقي ميماند.يعني خون به درون حفرات بدن مثل شكم، قفسه سينه، جمجمه و … مي ريزد. اين نوع خونريزي را با چشم نمي توان ديد و تشخيص آن مشكل است.
۲) خونريزي خارجي: در خونريزي خارجي، خون از بدن خارج شده و بيرون مي ريزد و غالبا نتيجه ي بريدگي، جراحت جنگي و شكستگيهاي باز استخوان ها ايجاد مي شود.
اقدامات و كمكهاي اوليه در خونريزي ها
۱٫ در ارائه كمكهاي اوليه سرعت عمل به خرج دهيد اما خونسردي خود را حفظ كنيد تاخيرممكن است به قيمت از دست رفتن جان مصدوم تمام شود.
۲٫ علايم حياتي را كنترل كنيد
۳٫ مصدوم را به پشت بخوابانيد و پاها را در وضعيت بالا ببريد.
۴٫ خونريزي را كنترل كنيد.
۵٫ مصدوم را گرم نگه داريد
۶٫ مصدوم را در وضعيت استراحت قرار داده و اندام زخمي را بي حركت كنيد
۷٫ لباس مصدوم را شل كنيد
۸٫ در صورت بروز شوك، پاهاي مصدوم را بالا نگه داريد اما در صورت خونريزي سر و گردن نبايد سر را نسبت به بقيه بدن پايين تر نگه داشت ، چون سبب خونريزي بيشتر مي شود.
۹٫ جهت بررسي وضعيت جريان خون اعضاء از لمس نبض و گرمي هر اندام و همچنين معاينه پر شدن مويرگي ناخن ها (Capillary Nail Test – Blanch Test ) استفاده كنيد.پر شدن فوري بستر ناخن نشاندهنده جريان خون مناسب است و پر شدن بستر ناخن در مدت زمان بيش از ۲ ثانيه غير طبيعي است.
۱۰٫ در صورتي كه خون لخته شده باشد، از كندن و تميز كردن آن خودداري كنيد؛ زيرااين كار سبب خونريزي مجدد ميشود.
۱۱٫ هرگز اشيائي مانند چاقو، تكه هاي شيشه و… را از زخم خارج نكنيد زيرا امكان تشديد آسيب و خونريزي بيشتر وجود دارد. در اين شرايط، از يك دستمال و يا باند حلقه شده به نام تــامپون استفاده كنيد. توجه داشته باشيد كه تامپون بايد كاملا اطراف جسم را بپوشاند طوري كه وقتي خواستيد روي آن باندپيچي كنيد، به جسم فشار وارد نشود.
۱۲٫ مصدوم را به مركز درماني انتقال دهيد.
روشهاي مهار خونريزي كمكهاي اوليه در خونريزي
۱٫ بالا نگه داشتن عضو آسيب ديده .
۲٫ فشار مستقيم بر روي محل خونريزي .
۳٫ فشار بر روي نقاط فشار (منظور از نقاط فشار، نقاطي هستند كه شريان يا همان سرخرگ اصلي، از آن عبور كرده است.)
۴٫ اگر خونريزي جزئي باشد، خونريزي ممكن است با ريختن آب سرد بر روي آن بند بيايد.
۵٫ استفاده از تورنيكت يا شريان بند در خونريزي هاي شديد تورنيكت باند عريزي است كه استفاده از آن به طور صحيح سرخرگ را بسته و مانع خونريزي ميشود. از اين وسيله تنها در موارد بسيار ضروري (نظير قطع سرخرگ بزرگ، قطع عضو و يا عدم مهار خونريزي با روشهاي ديگر) استفاده مي شود.
۱- فشار مستقيم :
موثرترين روش در كنترل خونريزي از طريق فشار مستقيم ميباشد كه به يكي از دو روش زير انجام ميگيرد
گاز استريل (يا تكه پارچه تميز) را روي محل خونريزي گذاشته وبا دست روي آن فشار وارد شود تا خونريزي قطع گردد.
قطعه اي گاز استريل را روي محل خونريزي گذاشته وبه وسيله بانداژ محكم آنرا ببنديد تا خونريزي كنترل گردد.
۲- بالا نگه داشتن عضو دچار خونريزي :
اين روش در كنترل خونريزي قسمت هايي از بدن كه امكان قراردادن آنها در سطحي بالا تر از سطح بدن
وجود دارد مورد استفاده قرارميگيرد كه به علت نيروي جاذبه ،فشار خونريزي كمتر ميشود .
توجه : در صورت وجود شكستگي درعضو مربوطه استفاده ازاين روش محدوديت دارد .
۳ – فشار بر نقاط فشار :
اگر توسط فشار مستقيم و بلند كردن عضو، خونریزی قابل كنترل نبود از فشار دادن بر نقاط فشار استفاده مي شود نقاط فشار نقاطي است كه شريان هاي اصلي بدن از نزديك سطح بدن و روي استخوانها عبور مي كند.
توجه : چنانچه در اين محل ها شكستگي استخواني باشد در استفاده از اين روش محدوديت وجود دارد .
۴- استفاده از تورنيكت يا كيسه هوائي : (با رعایت اصول )
اين روش فقط زماني انجام ميشود كه كوششهاي قبلي جهت كنترل خونريزي موثر واقع نشود ويا در مواقعي كه اندامي قطع گرديده و نگراني درمورد ازبين رفتن بافتهاي پائين تر از محل بستن تورنيكت نباشد .
نكته : ۱- اندامي كه با تورنيكت بسته شده حتماً بايد در معرض ديد باشد.
خونریزی های داخلی
تعريف: چنانچه خون پس از خروج از رگ در داخل حفره اي از بدن ريخته ومحل خونريزي مشاهده نشود، خونريزي داخلي گويند. مانند خونريزي در داخل جمجمه، ويا در مجاري گوارشي.
كمكهاي اوليه در خونریزی های داخلي :
در مورد خونريزيهاي داخلي مهمترين كار رساندن بيمار به مركز درماني است وبهترين اقداماتي كه ميتوان انجام
داد به ترتيب زير است :
۱- كنترل علائم حياتي
۲- كنترل راههاي هوائي
۳- قرار دادن بيمار در بهترين وضعيت
مثلاً اگر بيمار دچار تهوع واستفراغ هاي مكرر است اورا به پهلو خوابانده واگر خونريزي داخلي اندامها ( دست وپا )است، اندام را بالا نگه داريد.
۴- بيمار اگر دچار شوك است كمكهاي اوليه در مورد او انجام شود.
۵- در صورت امكان به بيمار اكسيژن داده وبه او هيچ چيز نخورانيد.
۶- در اولين فرصت ممكن بيمار را به مركز درماني انتقال دهيد.
نكته۱ : در صورت ضربه به سر – استفراغ هاي مكرر زنگ خطر بزرگي جهت اعلام خونريزي داخل مغزي ميباشد كه ميتواند باعث مرگ مصدوم گردد.همچنين خروج مايع مغزي نخاعي كه همانند آبريزش بيني از بيني و مايع شفافي از گوش مي باشد از علايم ضربه مغزي مي باشد
در ضربه مغزي : سر مصدوم را بالاتر از ساير اندام او قرار دهيد . از خروج مايع مغزي نخاعي به بيرون جلوگيري نكنيد و هر چه سريعتر مصدوم را به مركز درماني انتقال دهيد .
نكته۲ : در صورت ضربه به شكم – دل درد شديد زنگ خطر بزرگي جهت اعلام خونریزی های داخل شكم ميباشد ودر صورت عدم توجه باعث مرگ مصدوم خواهد شد.
دیدگاه ها