دیابت را بدانیم
با سلام و خسته نباشید خدمت مربیان بهداشت عزیز، سایت بهداشتی ها مقاله ای با موضوع دیابت،انواع دیابت،علائم و راههای پیشگیری را جمع اوری و تنظیم نموده است،امید آن می رود با نزدیک شدن به هفته سلامت با شعار دیابت این پست مفید واقع گردد.
دیابت چیست ؟دیابت قندی یک بیماری متابولیکی است، در این بیماری در سوخت و ساز قند خون اختلال ایجاد می شود.قند خون گلوکز نام دارد .مولکولهای قند از طریق دستگاه گوارش وارد خون شده و توسط هورمونی بنام انسولین که از سلول های بتای جزایر لانگرهانس لوزالمعده ترشح می شود به سلول های بدن اجازه ورود می یابند تا در آنجا برای تولید انرژی مصرف یا ذخیره گردند. در این بیماری یا انسولین مورد نیاز وجود ندارد ، یا ناکافی است و یا اینکه سلول ها نسبت به انسولین مقاومت نشان می دهند. بالا بودن قند خون و عدم کنترل آن در دراز مدت می تواند در همه ی اندام های بدن از جمله چشم ، کلیه ، قلب و عروق خونی ایجاد اختلال نماید
انواع دیابت :
دیابت نوع ۱ : زمانی به نام های دیابت نوجوانان و دیابت وابسته به انسولین نیز معروف بود، بیماری مزمنی است که وقتی پانکراس (لوزالمعده) میزان کمی انسولین(هورمونی که برای وارد کردن شکر به سلول ها به منظور تولید انرژی، نیاز است) ترشح میکند و یا اصلا انسولین ترشح نمی کند، رخ میدهد. عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی و آلوده شدن به ویروس هایی خاص می توانند، باعث ابتلاء به دیابت نوع یک شوند. هرچند دیابت نوع ۱ معمولا در کودکی و نوجوانی رخ میدهد، اما امکان ابتلا بزرگسالان نیز به این بیماری وجود دارد.
نشانه های ابتلا به دیابت نوع ۱
نشانه های این بیماری می توانند به سرعت خود را نشان دهند و شامل:
- تشنگی شدید ، خشکی دهان و ادرار پی در پی
- کاهش وزن غیرعادی، خستگی و بی حالی
- گرسنگی شدید و افزایش اشتها
- تاری دید
- مشکلات پوستی (خشکی پوست، عفونت های قارچی و باکتریایی) که معمولا در دخترها شایع تر از پسرهاست.
سایر نشانه های خطرناک این بیماری که در اثر عدم کنترل قندخون رخ می دهد، شامل:
- از دست دادن هوشیاری
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا
- کتواسیدوز – زمانیکه سلول های شما نمی توانند برای تامین انرژی قند بسوزانند شروع به سوزاندن چربی برای بدست آوردن انرژی می کنند که اینکارشان باعث بوجود آمدن کتون ها در خون می شود. کتون ها اسیدهایی هستند که می توانند بدن را مسموم کنند. میزان بالای اسید در بدن و سایر اختلالات که در نتیجه تغییر سطح PH خون ایجاد شدهاند، می توانند فرد را دچار اغماء کنند. در این شرایط باید فرد را سریعا به بیمارستان منتقل کرد.
دلایل ابتلاء به دیابت نوع ۱
هرچند دلیل اصلی ابتلاء به دیابت نوع ۱ نامعلوم است، اما در اکقر افراد مبتلا، سیستم ایمنی بدن که بطور معمول با باکتری ها و ویروس های خطرناک مبارزه می کند، اشتباها شروع به نابود کردن سلول های سازندهی انسولین (islet) درون پانکراس می کند. ژنتیک و ویروسهایی خاص ممکن است عامل این واکنش غیرعادی سیستم ایمنی باشند. در ادامه بعضی از عواملی که می توانند در ابتلاء به این بیماری موثر باشند، بیان می کنیم:
- عوامل ژنتیکی
- سابقه خانوادگی
- منطقه جغرافیایی
- بعضی از ویروس ها
- مصرف ویتامین D در نوزادی – تحقیقات نشان می دهد که ویتامین D می تواند در برابر بیماری دیابت نوع یک از شما محافظت کند، با اینحال نوشیدن زودهنگام شیرگاو(یکی از منابع معمول ویتامین D ) در کودکی با افزایش خطر ابتلاء به دیابت نوع یک ارتباط دارد.
عوارض ابتلاء به دیابت نوع ۱
دیابت نوع یک می تواند اعضا اصلی بدن از جمله قلب، رگهای خونی، سیستم اعصاب، چشمها و کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد. کنترل همیشگی قندخون و نگه داشتن آن در سطح نرمال می تواند، بطور چشمگیری خطر ابتلاء به بسیاری از بیماریها را کاهش دهد.بعضی از خطراتی که دیابت طولانی مدت و کنترل نشده می تواند برای سلامتی داشته باشد، شامل:
- بیماری های قلب و رگ های خونی، بیماری عروق کرونر با درد قفسه سینه (انژین)، حمله قلبی، سکته مغزی، تنگ شدن رگها (تصلب شریان) و فشارخون بالا بعضی از بیماریهایی هستند که ممکن است برای افرادیکه دیابت طولانی مدت و کنترل نشده دارند رخ دهد
- آسیب به سیستم عصبی (نوروپاتی)
- آسیب دیدن کلیه ها (نفروپاتی)
- آسیب به چشم ها
- آسیب های درمان نشده به پا که ممکن است منجر به قطع پا شود
- مشکلات پوستی و دهانی
- پوکی استخوان
- مشکل در هنگام بارداری، قندخون بالا می تواند برای هردو مادر و فرزند در هنگام بارداری زیانبار باشد
- مشکل شنوایی
پیشگیری از دیابت نوع ۱ :
پیشگیری از دیابت نوع ۱ به معنی پیشگیری و به تعویق انداختن عارضه های آن که شامل آسیب به ارگانهای بدن مانند چشم ها، قلب، کلیه ها و عروق خونی و اعصاب می باشد، است.آموزش : آموزش و آگاهی درباره ی دیابت نوع ۱ می تواند نقش به سزایی در پیشگیری آن داشته باشد. دادن آموزش و داشتن اطلاعات می تواند به شناخت علائم دیابت و پیشگیری به موقع آن کمک کند. شما اگر علائم را بشناسید می توانید به موقع دیابت را تشخیص دهید و جهت درمان به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص و درمان زود هنگام کمک می کند تا از عارضه های دیابت نوع ۱ پیشگیری کنید.
با دانستن اینکه چه کار کنید و چه کار نکنید قادر به مراقبت بهتر از خود هستید، پیشگیری از آسیب های بعدی نیز برای شما آسان تر می شود. همچنین با دانستن اینکه چه چیزها بخورید و از خوردن چه چیزهایی پرهیز کنید می توانید رژیم تغذیه ای خود را برنامه ریزی کرده و سلامت خود را حفظ کنید. تمام این موارد به پیشگیری از مشکلات و عارضه های دیابت توع ۱ در شما کمک می کند.بررسی و مانیتورینگ :مانیتور کردن بیمار به طور منظم برای درمان دیابت نوع ۱ لازم است. آزمایشات باید منظم و به موقع انجام شوند. شما با بررسی های مداوم از جهت سلامت و علائم قادر خواهید بود که قریب الوقوع بودن دیابت را پیش بینی کنید و این فاکتور یک وسیله ی پیشگیری عالی می باشد.چک قند خون توسط خود فرد :این کار یکی دیگر از راه های پیشگیری دیابت نوع ۱ می باشد. روش های اندازه گیری قند خون در خانه بسیار ساده بوده و شما می توانید در صورت بالا یا پایین بودن قند خون خود با پزشک در تماس باشید.آزمایشات : آزمایشات متعددی وجود دارد که به شما در تشخیص دیابت توع ۱ کمک می کند. اگر با هر علامتی از بیماری در خود مواجه شدید می توانید خود را تست کنید. کتواسیدوز دیابتی به راحتی با آزمایش تشخیص داده می شود. با سوابق پزشکی، معاینه بالینی و آزمایشات می توان دیابت نوع ۱ را تشخیص داد. آزمایشاتی که برای تشخیص قند خون انجام می شوند شامل، تست قند خون و تست تحمل گلوکز هستند. تست قند در دو شرایط به صورت ناشتا و بعد از غذا انجام می شود. اگر در هر کدام از اینها قند شما در محدوده طبیعی مشخص شده نباشد دیابت توع ۱ در شما محتمل است.
تست تحمل گلوکز نیز شامل دو قسمت است یکی قند ناشتا و دیگری قند بعد از نوشیدن محلول گلوکز. این آزمایشات به تشخیص زود هنگام دیابت توع ۱ خصوصا در افراد با سابقه ی خانوادگی مثبت بسیار کمک می کند.
مشاوره پزشکی : شما هرگاه نیاز به کمک داشتید و یا مورد مشکوکی در خود یافتید می توانید از مشاوره ی متخصصین بهره ببرید.
دیابت نوع ۲ :
(دیابت بزرگسالان یا دیابت غیروابسته به انسولین)، یکی از شایعترین انواع دیابت بوده و حدود ۹۰ درصد بیماران دیابتی را تشکیل میدهد. برخلاف دیابت نوع ۱، بدن در زمان ابتلا به دیابت نوع ۲ انسولین تولید میکند؛ اما یا میزان انسولین تولید شده توسط پانکراس کافی نبوده و یا بدن نمیتواند از انسولین تولید شده، استفاده کند. زمانیکه انسولین کافی وجودنداشته باشد و یا بدن از انسولین استفاده نکند، گلوکز (قند) موجود در بدن، نمیتواند وارد سلولهای بدن شده و باعث جمع شدن گلوکز در بدن بشود و بدن را دچار مشکل و نارسایی نماید. متاسفانه هنوز درمان کاملی برای این بیماری وجودندارد، اما با رژیم غذایی سالم، ورزش و حفظ تناسب اندام، می شود آنرا بهبود بخشید. درصورتیکه رژیم غذایی و ورزش کافی نباشد، شما میبایست درمان دارویی و یا درمان انسولینی را شروع نمود.
نشانه های دیابت نوع ۲
علایم دیابت نوع ۲ معمولا آرام آرام خود را نشان میدهند. ممکن شما سالها بدون اینکه بدانید به دیابت نوع ۲ مبتلا باشید. این علایم شامل:
- افزایش تشنگی و ادرار پی در پی
- افزایش اشتها و تشنگی
- خشکی دهان
- تهوع و گاهی استفراغ
- خستگی و یا ضعف
- بی حسی و یا سوزن سوزن شدن دست و پا
- عفونت پی در پی پوست، دستگاه ادرار و یا واژن
- تاری دید
- زخم هایی که دیر درمان میشوند
زمانیکه هر یک از این علایم را مشاهده کردید میبایست به پزشک مراجعه کنید.
دلایل ابتلا به دیابت نوع ۲
زمانی دیابت نوع ۲ رخ میدهد که بدن در برابر دیابت نوع ۲ مقاوم شده و یا غده پانکراس انسولین کافی تولید نمیکند. هرچند دلیل این اتفاق هنوز مشخص نیست، اما عوامل زیر بر این بیماری تاثیر داشته و خطر ابتلا به آن را افزایش میدهد:
- وزن زیاد و یا چاقی
- سن بالای ۴۵ سال
- ابتلا به دیابت حاملگی
- ابتلای سایر افراد خانواده به دیابت نوع ۲
- ابتلا به مرحله پیش از دیابت
- عدم تحرک
- داشتن HDL خون پایین و یا تری گلیسیرید بالا
- فشارخون بالا
- نژاد و ژنتیک
عوارض ابتلا به دیابت نوع ۲
در مراحل ابتدایی بیماری، اثرات زیادی بر سلامتی شما نمیگذارد، اما هرچه بیماری پیشرفتهتر میشود، بر سایر اندامهای مهم بدن از جمله قلب، رگها، اعصاب، چشمها و کلیهشما تاثیر میگذارد. کنترل قندخون به پیشگیری از عوارض و اثرات جانبی بیماری جلوگیری میکند. بعضی از عوارض ابتلا به دیابت نوع ۲ شامل:
- بیماریهای قلبی و عروقی. دیابت شدیدا خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی، از جمله بیماری عروق کرونر با درد قفسه سینه (آنژین)، حمله قلبی، سکته، تصلب شریان و فشارخون بالا شود.
- آسیب دیدن اعصاب (نوروپاتی). قندخون بالا میتواند رگهایی که به سیستم عصبی شما تغذیه رسانی میکنند آسیب رسانند (بخصوص اعصاب پا). این آسیبها میـواند باعث بیحسی، سوزش و درد، بخصوص در سر انگشتان دست و پا شود.
- آسیب دیدن کلیه (نفروپاتی). درون کلیه میلیونها رگ کوچک و ظریف خون وجود دارد و دیابت میتواند باعث آسیب دیدن این رگها و درنتیجه آسیب دیدن کلیه میشود.
- آسیب های چشمی. دیابت میتواند به رگهای خونی درون شبکیه چشم آسیب رسانده و حتی باعث نابینایی شود. همچنین دیابت نوع ۲ میتواند منجر به سایر آسیب ها و بیماریهای چشمی از جمله آب مروارید و یا گلوکم (glaucoma) شود.
- آسیب دیدن پا. آسیب دیدن اعصاب پا و یا جریان کم خون در پاها میتواند منجر به آسیبهای جدی و شدید به پا شده و حتی منجر به قطع انگشت پا و یا خود پا شود.
- صدمات پوستی و دهانی. دیابت میتواند باعث مشکلات پوستی از جمله عفونت و قارچ شود. عفونت و چرک گلو هم ممکن است یکی از عوارض این بیماری باشد.
- بیماری آلزایمر. دیابت نوع ۲ میتواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد.
- کمای دیابتی. زمانیکه یک شخص با بیماری دیابت نوع ۲ شدیدا مریض شده و یا آب بدنش خیلی کم میشود و قادر به نوشیدن آب کافی برای جبران بیآبی نیست، ممکن است دچار این بیماری خطرناک شود.
- مشکلات شنوایی.
- پوکی استخوان.
پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲
شیوههای سالم زندگی میتواند از ابتلا به دیابت نوع ۲ جلوگیری کند. اگر شما مبتلا به دیابت میباشید، بازهم این روشها و شیوههایی که در ادامه بیان میکنیم از ابتلا به خطرات و عوارض بیماری جلوگیری مینماید.
- خوردن غذای سالم. غذاهای کمکالری و کمچربی مصرف نمایید. تمرکزتان بر مصرف میوه، سبزی و غلات کامل باشد.
- افزایش تحرک و ورزش. در روز ۳۰ دقیقه ورزش نمایید. روزانه یک پیادهروی سریع انجام دهید، دوچرخه سواری و یا شنا کنید و یا سایر ورزشها را انتخاب نمایید.
- وزن کم کرده و لاغر شوید. اگر شما چاق هستید، کاهش ۵ تا ۱۰ درصد وزنتان میتواند باعث کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ شود.
بعضی اوقات داروها هم میتوانند کمک کنند، مصرف متفورمین، می تواند باعث کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ شود.
منابع: راستینه ،سلامت بانک
سلام.مطالب عالی وجامع بودند.متشکرم
دختر خوبم سهیلا خانم . از محبتت ممنونم عزیزم. موفق باشی