نکات ایمنی چهارشنبه سوری
بی توجهی به نکات ایمنی چهارشنبه سوری و سهل انگاری در برگزاری مراسم آن می تواند زیان های جانی و مالی سنگین و غیر قابل جبرانی را در پی داشته باشد. حادثه برای هرکسی ممکن است اتفاق میافتد. در برخی حوادث افرادی کشته شده یا به شدت آسیب میبینند. اما از بروز اغلب حوادث از جمله حوادث چهارشنبه سوری می توان جلوگیری کرد.
تاریخچه چهارشنبه سوری
یکی از سنت های باستانی ایرانیان برگزاری جشن چهارشنبه سوری بوده که شب چهارشنبه آخر هرسال، ایرانیان در همه شهرها با برپایی آتش، مراسم باشکوهی برگزار می کردند. واژه «چهارشنبهسوری» از دو واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفتهاست و سوری در زبان کُردی که به معنی سرخ است ساخته شدهاست (این مطلب سندیت تاریخی و علمی ندارد) که در آن آتش بزرگی تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته میشود. این آیین از آن جهت به غروب آخرین سه شنبه (شب چهارشنبه) موکول شده است که زرتشت، با رسیدگی حساب های گاهشماری به تنظیم و تدوین دقیق تقویم توفیق یافت و آن سالی بود که تحویل سال به سه شنبه ای مصادف شد که نیمه آن سه شنبه تا ظهر، جزئی از سال کهنه و نیمه بعدازظهر جزو سال نو به حساب آمد و چون آغاز هر روز را در نیمه شب همان روز می دانستند، بنابراین فردای آن سه شنبه را نوروز شناختند و شبش را جشن گرفتند و آتش افروختند و از آن پس آن شب را چهارشنبه سوری قرار دادند. به یک عقیده دیگر ایرانیان مراسم آتش افروزی در آستانه سال نو را پس از قبول اسلام، در آخرین چهارشنبه سال قرار داده اند، تا از عقیده اعراب پیروی کرده باشند که روز چهارشنبه یا «یوم الاربعا» را شوم و نحس می دانستند. درمورد وجه تسمیه «چهارشنبه سوری» عقیده دارند، به مناسبت آتش افروزی، آن شب را «سور» (سرخ) نامیده اند. (روزنامه ابتکار)
شواهد دلالت بر آن دارد که این جشن از اوایل قرن هفتم هجری به دست فراموشی سپرده شد، سپس با عناوینی دیگر از سدههای دهم معمول شد.
هاشم رضی در کتاب گاه شماری و جشنهای ایران باستان، درباره چهارشنبه سوری می نویسد: «ایرانیان در یکی از چند شب آخر سال جشن سوری را که عادت و سنتی دیرینه بود، با آتشافروزی همگانی برپا میکردند.
اما چون اساس تقسیم آنان در روزشماری بر آن پایه نبود که ماه را به چهار هفته با نامهای کنونی روزها بخش کنند، لاجرم در شب چهارشنبه آخر سال چنین جشنی برگزار نمیشد. روزشماری کنونی بر اثر ورود اعراب به ایران باب شد. بیگمان سالی که این جشن به شکلی گسترده بر پا بوده مصادف با شب چهارشنبه شده است و چون در روزشماری تازیان چهارشنبه نحس و بدیمن به شمار میآمده از آن تاریخ به بعد شب چهارشنبه آخر سال را با جشن سوری به شادمانی پرداخته و بدین وسیله میکوشیدند نحوست چنین شبی را از بین ببرند. (سایت آفتاب)
دکتر کورش نیکنام موبد زرتشتی و پژوهشگر در آداب و سنن ایران باستان، عقیده دارد که چهارشنبه سوری هیچ ارتباطی با ایران باستان و زرتشتیان ندارد و شکل گیری این مراسم را پس از ورود اعراب به ایران می داند. دکتر نیکنام در این باره می گوید:”ما زرتشتیان در کوچه ها آتش روشن نمی کنیم و پریدن از روی آتش را زشت می دانیم.
در گاه شماری ایران باستان و زرتشتیان اصلأ هفته وجود ندارد. ما در ایران باستان هفت روز هفته نداشتیم. شنبه و یکشنبه و… بعد از ورود اعراب به فرهنگ ایران وارد شد. ما پیش از تسلط اعراب بر ایران هر ماه را به سی روز تقسیم می کردیم. و برای هر روز هم اسمی داشتیم . هرمز روز، بهمن روز،… برای ما سال ۳۶۰ روز بوده با ۵ روز اضافه ( یا هر چهار سال ۶ روز اضافه ). ما در این پنج روز آتش روشن می کردیم تا روح نیاکانمان را به خانه هایمان دعوت کنیم.” بنابراین اینکه ما شب چهارشنبه ای را جشن بگیریم ( چون چهارشنبه در فرهنگ عرب روز نحس هفته بوده ) خودش گویای این هست که چهارشنبه سوری بعد از اسلام در ایران مرسوم شد.”
“بنابراین، این آتش چهارشنبه سوری بازمانده آن آتش افروزی ۵ روز آخر سال در ایران باستان است و زرتشتیان به احتمال زیاد برای اینکه این سنت از بین نرود، نحسی چهارشنبه را بهانه کردند و این جشن را با اعتقاد اعراب منطبق کردند و شد چهارشنبه سوری.” (دکتر کورش نیکنام موبدیار، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ ایران باستان، نماینده زرتشتی ها در مجلس هفتم شورای اسلامی)
گرد آوردن بوته، گیراندن و پریدن از روی آن و گفتن عبارت “زردی من از تو، سرخی تو از من” شاید مهمترین رسم شب چهارشنبه سوری است. هر چند که در سالهای اخیر متاسفانه این رسم شیرین جایش را به ترقه بازی و استفاده از مواد محترقه و منفجره خطرناک داده است.
برخی از نکات ایمنی چهارشنبه سوری جهت پیشگیری از حوادث آن:
با رعايت نکات ايمني زير هم از شادي جشن ديرينه چهارشنبه سوري لذت ببريد و هم از خطرات احتمالي آن اجتناب کنيد:
- والدین در تهیه وسایل آتشبازی بی خطر فرزندانشان را همراهی نمایند. کودکان به هیچ عنوان شخصاَ نباید از مواد آتش بازی و محترقه استفاده نمایند.
- از نگهداری مواد محترقه، تهیه و ساخت وسایل آتش بازی به خصوص در منزل،زیر زمین،محل کار و … جداً جلوگیری کنید.
- از حمل مواد محترقه و آتش گیر و انفجاری حتی به مقادیر بسیار کم، در جیب لباس و کیف جداًً خودداری کنید.
- در صورت نگهداری مواد آتش بازی، حتی کم خطر حتماً آن را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
- مواد آتش بازی (محترقه و انفجاری) را از محل هایی که مطمئن هستند خریداری کنید. این مواد را از دست فروش تهیه نکنید.
- همیشه در مواقع آتش بازی جهت اطفاء حریق، آب، کپسول اطفاء حریق و حتی الامکان جعبه کمکهای اولیه در دسترس باشد.
- مواد آتش بازی (منفجره و محترقه) را به طرف افراد دیگر پرت نکنید.
- هیچگاه مواد آتش بازی (منفجره و محترقه) را در ظروف شیشه ای یا فلزی قرار ندهید، زیرا در صورت انفجار ذرات شیشه یا فلز، به اطراف پرتاپ شده و سبب صدمات و خطرات جانی خواهد شد.
- هیچگاه از الکل برای آتش گیری مواد استفاده نکنید.
از آتش زدن لاستیک، هیزم، کارتن خالی و امثال آن چه در واحدهای مسکونی و چه در معابر ، کوچه و خیابان خودداری نمایید. - از پرتاب مواد آتش زا مانند فشفشه و موشک بر روی درخت ها، بام و بالکن منازل که از عوامل عمده بروز آتش سوزی است جداً خودداری کنید.
- تماشاچيان (ناظرين بيگناه) معمولا در خطر اصابت ترکش هاي ترقه ها و مواد منفجره هستند . سعي کنيد در تير رس ترکش ها نباشيد و هيچگاه اين مواد را به سمت افراد ديگر پرت نکنيد.
- از پرتاب فشفشه، موشک و ساير مواد آتش زا روي شاخه درختان، پشت بام و بالکن منازل خودداري کنيد.
- فقط در فضاي باز اقدام به استفاده از فشفشه و ترقه نمائيد و هيچگاه آن را در فضاي بسته استفاده نکنيد.
- از آتش زدن لاستيک، هيزم و کارتن خالي در واحدهاي مسکوني يا در معابر، کوچه و خيابان خودداري کنيد؛ چرا که ضمن آلودگي شديد هوا، ساير خطرات را هم در بر دارد.
- آتش بازي در نزديکي پمپ بنزين ها، وسايل نقليه که حامل بنزين و مواد سوختي هستند، در صورت کمترين نشت از وسايل نقليه، و حتي در شرايط عادي اين وسايل را به بمبي تبديل مي کند که ماشه انفجار آن کشيده شده باشد.
- در صورت روشن کردن آتش توصيه مي شود که آتش در حجم کم باشد و از ريختن مواد سريع الاشتعال نظير نفت، بنزين و الکل روي آتش جدا خودداري کنيد.
- هنگام استفاده از اينگونه مواد، حضور يک فرد بالغ و آشنا به نکات ايمني ضروري است و اين مواد را در اختيار بچه هاي کوچک قرار ندهيد.
- از مواد محترقه و منفجره و ترقه و فشفشه دست ساز استفاده نکنيد.
- ترقه ها و فشفشه و ديگر و اسباب آتش بازي را از فروشنده هاي مجاز و معتبر تهيه کنيد و به برچسب آن توجه کنيد.
- در هر زمان فقط يکي از مواد محترقه و منفجره را روشن کنيد و همزمان تعداد زيادي از آنها را با هم آتش نزنيد.
- ترقه ها و فشفشه هاي عمل نکرده را مجددا روشن نکنيد.
- هرگز مواد سوختني و ترقه را در مقادير کم يا انبوه در منزل نگهداري نکنيد.
- مواد محترقه و منفجره را در محلي مطمئن دور از دسترس کودکان، در مکان خشک و خنک نگهداري کنيد.
- از حمل مواد محترقه و منفجره در جيب هايتان اجتناب کنيد. بسياري از کودکان به دور از چشم والدين مواد را خريداري و در جيب، کيف و يا کمد نگهداري مي کنند که به علت درجه آتشگيري پايين بزودي مشتعل و خسارات جاني و مالي فراواني را ببارمي آورند.
- هنگام استفاده از فشفشه، دستتان را باز نگهداشته و از جلوي صورتتان دور نگهداريد تا دچار سوختگي نشويد.
- اين مواد را در داخل وسايل با پوشش شيشه اي و يا قوطي هاي فلزي منفجر نکنيد.
- از انداختن مواد تحت فشار( مانند کپسولها ، اسپري حشره کش و ….) و وسايل شيشه اي (مانند شيشه آب، آمپول،… ) و قوطي هاي فلزي (مانند قوطي هاي اسپري و کنسرو ) به درون آتش جدا بپرهيزيد؛ زيرا به علت دارا بودن خاصيت انفجاري، ذرات آن پرتاب و وارد چشم مي شود.
- حتما از عينک و دستکش محافظ استفاده کنيد.
- وجود يک کپسول خاموش کننده آتش نشاني پودري در نزديک محوطه آتش ضروري است.
- قبل از ترک محل روشن کردن آتش، حتما از خاموش بودن آن مطمئن شده و باقيمانده آنرا حتما توسط آب سرد کرده و جمع آوري کنيد.
- در صورت بروز هر گونه حريق يا حادثه، ضمن حفظ خونسردي در اسرع وقت با شماره تلفن ۱۲۵ ستاد فرماندهي آتش نشاني تماس گرفته و مراتب را با ذکر نوع حادثه و نشاني دقيق اطلاع دهيد.
لینک مطالب آموزشی چهارشنبه سوری:
دیدگاه ها